کارو لوکاس قوکاسیان

کارو لوکاس
زادهٔ	۱۳ شهریور ۱۳۲۸   ۴ سپتامبر ۱۹۴۹ اصفهان، ایران
مرگ	۱۷ تیر ۱۳۸۹   ۸ ژوئیه ۲۰۱۰ میلادی (۶۰ سال) تهران، ایران
ساکن	ایران
ملیت	ایرانی ارمنی‌تبار
زمینه فعالیت	مهندسی کنترل
سازمان	دانشگاه تهران
شناخته شده برای	پدر رباتیک ایران   BELBIC, Emotional Learning, Invasive weed optimization algorithm
جوایز	چهره ماندگار، ۱۳۸۵

کارو لوکاس قوکاسیان (به ارمنی: Կարո Լուկաս Ղուկասեան); انگلیسی:Caro Lucas Ghukasian; زاده ۱۳ شهریور ۱۳۲۸ در اصفهان — درگذشته ۱۷ تیر ۱۳۸۹ در تهران) دانشمند برجسته ایرانی ارمنی‌تبار بود. از پژوهشگران به‌نام سیستم‌های هوشمند در ایران بود. زمینهٔ پژوهش‌های او پیش‌بینی سری‌های زمانی، مدل‌های عاطفی و منطق فازی بود. وی هم‌چنین تحقیقاتی در زمینه‌های سامانه چندعامله، هوش ازدحامی، داده‌کاوی، هوش کسب و کار،مدیریت دانش و علوم سامانه‌ها داشت.

زندگی

ابتدای زندگی

در ۱۳ شهریور ۱۳۲۸ برابر با ۴ سپتامبر ۱۹۴۹ در در خانواده‌ای از ارمنی‌های ایران در اصفهان زاده شد.

تحصیلات

پس از کسب تحصیلات ابتدایی و متوسطه در مدارس ارامنهٔ تهران وارد دانشگاه تهران شده و مدرک لیسانس و فوق لیسانس خویش را در رشتهٔ مهندسی برق و کامپیوتر، از این دانشگاه کسب نمود. وی سپس عازم آمریکا گردید و موفق به کسب درجهٔ دکتری در رشتهٔ مهندسی برق و کامپیوتر از دانشگاه برکلی کالیفرنیا گردید.

وی مدرک کارشناسی ارشد مهندسی برق را از دانشگاه تهران (۱۹۷۳ میلادی) دریافت کرد و در سال ۱۹۷۶ میلادی مدرک دکترای خود را از گروه مهندسی برق و علوم کامپیوتر دانشگاه برکلی با گرایش مهندسی کنترل دریافت کرد. او سال‌ها استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران و دوره‌ای هم رئیس گروه برق این دانشکده بود و مرکز «کنترل و پردازش هوشمند» را در این دانشگاه بنیان گذاشت.

مدارج تحصیلی وی عبارتنداز:

کارشناسی ارشد پیوستهٔ مهندسی برق از دانشگاه تهران در سال ۱۳۵۲، دکتری تخصصی در مهندسی برق و علوم کامپیوتر از دانشگاه کالیفرنیا در سال ۱۳۵۵. استاد دانشگاه تهران از سال ۱۳۵۵ خورشیدی (۱۹۷۶ میلادی) تا سال ۱۳۶۵ خورشیدی (۱۹۸۶ میلادی).

زندگی شخصی

کارو لوکاس همسر امیلیا نرسیسیانس، استاد دانشکده علوم اجتماعی، در دانشگاه تهران بود.

درگذشت

با این که ابتدا دلیل مرگ آقای لوکس سرطان روده بزرگ عنوان شده بود، اما همسر او در مراسم تشییع جنازه اش که از مقابل دانشگاه تهران برگزار شد این مسئله را رد کرد و گفت: «او یک سال تمام با بیماری سرطان روده مبارزه کرد و بر بیماری اش غلبه کرد. علت اصلی مرگ او زخم ایجاد شده در اثر کولونوسکوپی روده و تبدیل آن به عفونت بود.»

کارو لوکاس یکسال با بیماری سرطان روده مبارزه کرد و بر بیماری‌اش غلبه کرد اما علت اصلی مرگ او زخم ایجاد شده در اثر عدم دقت کافی در انجام کولونوسکوپی روده و تبدیل آن به عفونت بود که باعث شد در غروب ۱۷ تیر ۱۳۸۹ برابر با ۸ ژوئیه ۲۰۱۰ در بیمارستان امام خمینی درگذرد. پیکر وی روز دوشنبه ۲۱ تیر در «آرامستان بوراستان» به خاک سپرده شد.

کارو لوکس از اساتید محبوب دانشکده فنی دانشگاه تهران بود و در پی مرگ او، حدود هشتصد نفر از اساتید و دانشجویان فعلی و سابق این دانشگاه با انتشار بیانیه‌ای به او ادای احترام کردند. در بخش‌هایی از این بیانیه آمده است:

«نام این استاد ارزشمند بیش از هر چیز برای ما تداعی کننده اخلاق والای انسانی، فروتنی مثال زدنی و مهربانی پدرانه اوست... در عرصه علمی، پروفسور کارو لوکس استادی مبرز با ایده‌های نو، مدرسی ژرف اندش و پژوهشگری شایسته و کم‌نظیر بود.»

فعالیت‌ها

زمینه‌های علمی و تحقیقاتی وی عبارتنداز:

کنترل غیرخطی، سیستم‌های هوشمند، طرح تحقیقاتی توسعهٔ امکانات سخت‌افزاری، طرح تحقیقاتی طراحی شبکه‌های عصبی، تدریس دروس مهندسی برق در دانشگاه‌های تهران، U.C.L.A. کالیفرنیا، راهنمایی، مشاوره و نظارت بر ۱۵ پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد.

وی ابداعاتی در زمینهٔ طراحی یک شبکه عصبی هایبرید برای تشخیص کلمات منفرد فارسی داشته است. وی استاد تمام وقت رشتهٔ مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران بود و همزمان مدیریت مؤسسه تحقیقات سیستم‌های هوشمند را برعهده داشت. به واسطه مرتبهٔ بالای علمی خویش دکتر کارو لوکاس به عنوان استاد مدعو در دانشگاه‌های تورنتو (کانادا)، برکلی (کالیفرنیای آمریکا) و یو سی ال ای (کالیفرنیای آمریکا) به تدریس پرداخته است.

دکتر لوکاس علاوه بر تدریس و تحقیق در ایران به فعالیت‌های علمی و پژوهشی بسیاری نیز در دانشگاه‌های خارج از کشور پرداخته‌اند. برخی از سمت‌های وی در خارج از ایران عبارتند از:

• دانشیار مدعو، دانشگاه تورنتو کانادا، تابستان سال تحصیلی ۱۹۸۹–۱۹۹۰م
• دانشیار مدعو، دانشگاه برکلی کالیفرنیا، ۱۹۸۸–۱۹۸۹م
• دانشیار مدعو، دانشگاه گاریویس، ۱۹۸۴–۱۹۸۵م
• دانشیار مدعو، دانشگاه کالیفرنیای لوس آنجلس، ۱۹۷۵–۱۹۷۶م
• محقق مرکز بینالمللی فیزیک نظری
• محقق مؤسسهٔ ریاضی کاربردی
• محقق آکادمی علوم چین
• محقق انستیتوی تکنولوژی الکتریکی هاربین
• دستیار تحقیق در شرکت پژوهشی تولیدی اونتاریو کانادا
• دستیار تحقیق در آزمایشگاه پژوهش‌های الکترونیکی، دانشگاه برکلی کالیفرنیا.

وی همچنین عضو انجمن مهندسی برق و الکترونیک در طی سال‌های ۱۳۷۱–۱۳۶۹ خورشیدی (۱۹۹۲–۱۹۹۰ میلادی) بود. ریاست بخش ایرانی این انجمن را برعهده داشت و در چاپ و نشر مجلات علمی مختلف با سمت سردبیر و عضو هیئت تحریریه همکاری نموده است.

از دیگر فعالیت‌های علمی وی می‌توان به همکاری وی در تألیف تعداد بسیاری از کتاب‌های علمی اشاره نمود که از آن جمله می‌توان کتاب‌های «سیستم‌های هوشمند مهندسی بیومدیکال» یاد کرد.

تالیفات

کارلو لوکاس مؤلف و مترجم کتاب و مقالات زیر می‌باشد:

• نگارش یا ترجمه کتاب به زبان فارسی: ۱
• نگارش یا ترجمه کتاب به زبان خارجی: ۱
• مقالات به زبان فارسی: ۶۰
• مقالات به زبان خارجی: ۴۴
  

جوایز و افتخارات

پروفسور لوکاس در سال ۱۳۸۵ خورشیدی به عنوان چهره ماندگار شناخته شد. وی همچنین به عنوان «پدر علم رباتیک ایران» شناخته می‌شود.

نظرات دیگران

حسین فاتحی در کتاب اشک مرجانی غزل پیکره را خطاب به وی سروده است. دانیل استون ابراز افسوس کرد که چرا فردی با ارزش مانند پروفسور لوکاس بر اثر بی دقتی بیمارستان در انجام وظایفش فوت کند.

------------------------------------------------------------

در ۱۷ تیرماه سال ۸۹ جامعه علمی ایران یکی از چهره‌های برجسته خود را از دست داد. پروفسور کارو لوکس نه تنها به عنوان دانشمند و مهندس، بلکه به عنوان فردی که الهام بخش دانشجویان، همکاران و دوستانش است، در یادها باقی می‌ماند. کارو در ۱۴ شهریور ۱۳۲۸ در شهر اصفهان و در یکی از سفرهای تابستانی خانواده‌اش به این شهر زیبا و تاریخی به دنیا آمد. او در تهران بزرگ شد و پس از تحصیل در دبیرستان کوشش، در سال ۱۳۵۲ با درجه کارشناسی ارشد در مهندسی کنترل از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد. ایشان دکتری خود را در سال ۱۳۵۵ از دانشگاه برکلی در کالیفرنیا در رشته کنترل سیستم‌ها و با گرایش فرعی اقتصاد مالی که یکی از زمینه‌های تحقیقاتی ایشان در تمام طول زندگانی باقی ماند، دریافت کردند. پروفسور لوکس در تحصیل فردی بسیار بااستعداد بودند و بسیاری از معلمان و دوستانش از ایشان به عنوان فردی نابغه یاد می‌کنند. در توصیه نامه استاد کارو در دانشگاه تهران به دانشگاه برکلی چنین نوشته شده است: <اگر کارو را در دانشگاه خود قبول نکنید، دیوانه‌اید> در سال ۱۳۵۵، پروفسور لوکس که استادیار UCLA بود و در زمانی که بازگشت به ایران برای دنبال کردن کار دانشگاهی، برای بسیاری از دانشمندان جوان با استعدادی نظیر او تصمیم ساده‌ای نبود، به گروه مهندسی برق و کامپیوتر دانشکده فنی دانشگاه تهران پیوست. ایشان به سرعت چهره‌ برجسته دانشگاهی و به تدریج به یکی از چهره‌های شاخص دانشگاه تبدیل شدند. ایشان در تمام طول مدت فعالیت علمی خود در دانشگاه تهران،در سمت‌های مختلفی نظیر ریاست گروه برق و کامپیوتر (۱۳۶۴-۱۳۶۷) خدمت می‌کردند. پروفسور لوکس همواره به همکاری‌های بین‌المللی علاقه زیادی داشتند. ایشان در مراکز علمی مختلفی محقق مدعو بوده‌اند: استادیار در گروه‌های مهندسی برق و مهندسی مکانیک و صنایع دانشگاه گاریونیا، بنقازی، لیبی (۱۳۶۳-۱۳۶۴)؛ استادیار مدعو دانشگاه برکلی کالیفرنیا، آمریکا (۱۳۶۷-۱۳۶۸)؛ استادیار مدعو، گروه مهندسی صنایع دانشگاه تورنتو، کانادا (تابستان ۱۳۶۸ و تابستان ۱۳۶۹)؛ استادیار مدعو، موسسه ریاضیات کاربردی، موسسه علوم چین، بژینگ، چین (تابستان ۱۳۷۰)؛ استادیار مدعو، موسسه تکنولوژی برق هاربین، چین (تابستان ۱۳۷۱)؛ عضو وابسته مرکز بین‌المللی مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی، تریست، ایتالیا (شهریور ۱۳۷۱)؛ استاد مدعو، موسسه فیزیک ایروان، ارمنستان (تابستان ۱۳۷۶)، محقق مدعو، موسسه پردازش داده و الکترونیک، فورشانگزنتروم کارلروش،‌ آلمان (تابستان ۱۳۸۳)، سخنران در مدرسه زمستانی، دانشگاه پیشرفت پرسنل، برنامه تربیت مدرس دانشگاه جورج-آگوست گوتینگن، آلمان (دی ۱۳۸۶)؛ پروفسور مدعو، دانشگاه آمریکایی ارمنستان، ایروان، ارمنستان (تابستان ۱۳۸۶). پروفسور لوکس تمام فعالیت خود را به تحقیق اختصاص داده بودند. ایشان سخنرانی‌های خود را به صورت کارگاه در راستای تحقیقات علمی در زمینه‌های مورد علاقه خود ارائه می‌دادند و معمولا اولین جلسه سخنرانی ترم خود را با بیان ین نکته آغاز می‌کردند که هدف از کلاس انتقال اطلاعات نیست، بلکه انجام تحقیقی مشترک است. در انتهای دهه ۶۰ و پس از انقلاب اسلامی، گروه‌های تحصیلات تکمیلی بخصوص در سطح دکتری، بسیار اندک بودند و اعضای هیئت علمی در امکان انجام کار مطلوب و با کیفیت در دانشگاه‌های ایران تردید داشتند. در چنین زمانی، پروفسور لوکس همچنان به دانشجویانش می‌آموخت که بجای مطالعه جزوات درسی، کتاب‌های درسی و در مرحله بعد بجای مطالعه کتب درسی، مقالات علمی را مطالعه کنند و در نهایت بر قدرت تحلیل خود و تفکر انتقادی تکیه کنند. لذا جای تعجب نیست که بسیاری از دانشجویان، سخنرانی‌های دکتر لوکس را نقطه عطفی در کار علمی خود می‌دانند و همچنین جای تعجب نیست که سخنرانی‌های ایشان، در هر موضوعی، نزدیک به صد دانشجوی تحصیلات تکمیلی را به خود جذب می‌کرد که این رقم چندین برابر متوسط تعداد دانشجویان هر کلاس در مقطع تحصیلات تکمیلی است.
پروفسور لوكس پژوهش‌هاى خود را در علوم و مهندسى سيستم شروع كرد، اما در خلال دهه‌ى هشتاد به تدريج تمركز پژوهش‌هاى خود را به سمت سيستم‌هاى هوشمند انتقال داد. او جزو نخستين پژوهشگران بين‌المللى بود كه ارتباط ميان شبكه‌هاى عصبى، منطق فازى و الگوريتم‌هاى ژنتيك را محقق كردند. به عنوان يك نتيجه، او يك برنامه‌ى پژوهش همه‌جانبه را در اين حوزه‌ها آغاز كرد كه شامل تدريس درس‌هاى پيشرفته‌ى مرتبط (مانند حسابگرى زيستى) بود. در آن زمان (1992) يك درس با اين عنوان و محتوا حتي در دانشگاه‌هاى بين‌المللى مشهور نيز بسيار نادر بود. احتمالاً اين شروع زودهنگام موجب موفقيت‌هاى فراوان وى در اين رشته شده است. در واقع، پروفسور لوكس توانايى كميابى در پيش‌بينى مسيرهاى پژوهشى پرثمر در آينده داشت. به عنوان يك رهبر واقعى، او از نظر ديد، جلوتر از زمان خود بود.
پروفسور لوكس در خلال دهه‌ى نود و اوايل قرن بيست و يكم، يك بعد جديد به فعاليت‌هايش اضافه كرد: «پژوهش در سيستم‌هاى پيش‌بينى هوشمند در ايران». او در فرايند تأسيس مجدد IEEE واحد ايران پس از انقلاب نقش بسيار داشت و به عنوان رئيس آن از 1990 تا 1992 خدمت كرد. وى به عنوان مشاور معاون وزير فرهنگ و آموزش عالي ايران (1995 تا 1998)، در تاسيس مراكز متعدد پژوهشي مرتبط با سيستم‌هاي هوشمند در ايران مؤثر بود. به طور خاص، او پژوهشكده‌ى سيستم‌هاى هوشمند را در پژوهشگاه دانش‌هاى بنيادى (IPM)، تهران، ايران، بنا نهاد (كه امروز پژوهشكده‌ى علوم شناختى ناميده مى‌شود) و به عنوان رئيس آن از 1994 تا 1998 خدمت نمود. وى عضو كميته‌اى بود كه «قطب‌هاى علمى» را در دانشگاه‌هاى ايران شناسايى، برنامه‌ريزى و پشتيبانى مى‌نمود و مدير مؤسس قطب علمى كنترل و پردازش هوشمند در دانشگاه تهران بود (2001 تا 2005).
پروفسور لوكس، به توسعه و پشتيبانى گفتگو و همكارى ميان پژوهشگران اعتقاد داشت و يكي از برجستگى‌هاى شخصيت او، كمك كردن به كنفرانس‌هاى محلى، ملى و بين‌المللى بود. او نخستين كنفرانس بين‌المللى سيستم‌هاى كنترل را پس از انقلاب در 1990 راه‌اندازى كرد و در تاسيس كنفرانس‌هاى متعدد ديگر شامل كنفرانس سيستم‌هاى هوشمند ايران، كنفرانس سيستم‌هاى فازى ايران و كارگاه شبكه‌هاى عصبى ايران ـ ارمنستان، نقش محورى بازى كرد. با اين وجود، احتمالاً مهم‌ترين نقش دكتر لوكس، در گردهمايى‌هاى علمى، در سطح داخلى آمد. به عنوان يك مدرس كاريزماتيك و به عنوان يك نماد براى پژوهش در سيستم‌هاى هوشمند در ايران، او در پذيرش دعوت‌ها براى ارائه‌ى سخنرانى در دورترين نقاط كشور، در گردهمايى‌هاى محلى و دانشگاه‌هاى كوچك آماده بود.
يكى از مهم‌ترين ويژگى‌هاى رويكرد علمى پروفسور لوكس، توانايى فوق‌العاده‌ى وى در تحليل تقريباً همه چيز در يك سطح سيستمى انتزاعى و رفت و برگشت بين مدل و واقعيت بود. او به طور موفق «طراحى سيستم‌ها» را نه تنها براى دانشجويان مهندسى برق و كامپيوتر، بلكه دانشجويان مديريت، زيست‌شناسي، ژئوفيزيك، مهندسى صنايع، اقتصاد، و حتى هنر تدريس مى‌كرد. پروفسور لوكس در واقع يك دانشمند ميان‌رشته‌اى بود.

برچسب‌ها: کارو لوکاس قوکاسیان, ارمنی‌تبارهای اهل ایران, چهره های ماندگار, دانشگاه تهران, دانش‌آموختگان دانشگاه برکلی کالیفرنیا
بیوگرافی...