دکتر پرویز محمود

دکتر پرویز محمود:

پرویز محمود (زادهٔ ۱۲۸۸ در تهران – درگذشتهٔ ۱۳۷۵ در آمریکا) فرزند محمود محمود و نوه خواهر عسگر گاریچی ؛ رهبر ارکستر و آهنگساز اهل ایران بود.

از فارغ التحصیلان کنسرواتوار بروکسل بود که در سال 1318 به ایران بازگشت. سال 1320 ارکستر هنرستان موسیقی را که با آغاز جنگ جهانی دوم به حالت تعطیل در آمده بود، تجدید سازمان داد. سال 1323 به تشکیل ارکستر سنفونیک طهران همت گمارد. مهرماه1325 به ریاست هنرستان و اداره موسیقی کشور منصوب گردید و تا تابستان 1328 در این سمت باقی ماند. محمود در اساس با موسیقی ایرانی مخالف نبود و برای آن احترام و اهمیت قایل بود ولی از مخالفان سرسخت تدریس آن در هنرستان عالی موسیقی بود و معتقد بود چون موسیقی ایرانی فاقد روش و کتاب فنی و نظری است نباید پایه تعلیمات آموزشگاه موسیقی قرار گیرد و هنرجویان با کسب دانش علمی موسیقی بین المللی قادر به تنظیم آهنگهای ایرانی خواهد بود بدون اینکه ویژگی ملی خود را از دست بدهد. بهمین دلیل در جهت حذف موسیقی ایرانی از برنامه هنرسنان کوشا بود. اقدامات او در این زمینه با موفقیت روبه رو شد بطوریکه موسیقی ایرانی از برنامه هنرستان حذف و منجر به تشکیل «هنرستان موسیقی ملی» به مدیریت خالقی به منظور تدریس موسیقی ایرانی گشت.

محمود روز پنج شنبه نوزدهم خرداد 1328 آخرین کنسرت ارکستر سنفونیک را رهبری کرد و آثاری چون اوورتور کریولان اثر بتهوون، سنفونی شماره 6 (پاتتیک) اثر چایکوفسکی، روندو کاپریچیوزر، اثر سن سانس و سوئیت ایرانی اثر خود را به اجرا نهاد و تا تابستان 1328 به رهبری ارکستر سنفونیک طهران پرداخت، سپس در همین سال احتمالاً برای ادامه تحصیل موسیقی برای همیشه رهسپار آمریکا شد. بطوریکه دکتر ساسان سپنتا می نویسد:« سال 1340 مولف این کتاب میکروفیلم پایان نامه دکترای پرویز محمود را در کتابخانه آمریکا در واشنگتن مطالعه کردم. او سال مذکور را به انگلیسی برای دریافت دکترای موسیقی از دانشگاه ایندیانا در سال 1956 نوشته بود.» محمود با تشکیل ارکستر سنفونیک گام بزرگی در جهت آشنائی مردم با موسیقی کلاسیک برداشت و برنامه های موفقی را به اجرا درآورد. هنرستان قدیم «ارکستر سنفونیک طهران» او را از رهبران شایسته، برجسته و دلسوز می دانند که هیچگاه شایسته فراموشی نیست. متأسفانه آنطور که بایست از زحمات او تجلیل و قدردانی به عمل نیامده است. افسوس که محیط زادگاهش جایگاه درک قابلیت های او نبود و باز هم افسوس برای موسیقی دانان نسل های بعد که محروم از استفاده توانائیها و قابلیت های گسترده او شدند.

از آثار او می توان موارتت زهی، تعدادی قطعات آوازی، اپرت بیشه عشق، پوئم سنفونیک لاله و مهرگان، فانتززی روی ترانه های محلی، راپسودی نوروز، فانتزی کرد برای پیانو و ارکستر، سوئیت ایرانی، دانس اکزوتیک، و کنسرت ویولن را نام برد.

**************

پرویز محمود (زادهٔ ۱۲۸۸ در تهران – درگذشتهٔ ۱۳۷۵ در آمریکا) رهبر ارکستر و آهنگساز اهل ایران بود. وی ارکستر سمفونیک تهران را به فرم مدرن آن شکل داد و آثاری برای ارکستر سمفونیک با الهام از موسیقی ایرانی آفرید که از این بابت از پیشگامان موسیقی سمفونیک ایرانی به‌شمار می‌رود.

زندگی هنری

پرویز محمود در سال ۱۲۸۸ در تهران متولد شد. پدر او محمود پهلوی، نویسنده کتاب «روابط تاریخی ایران و انگلستان» بود. پس از به قدرت رسیدن رضا شاه و انحصاری شدن نام خانوادگی «پهلوی» در ایران، محمود را مجبور به تغییر نام خانوادگی خود کردند و او از همان نام کوچک به عنوان نام خانوادگی استفاده کرد. پرویز از ۱۸ سالگی، برای تحصیل موسیقی به اروپا رفت و در کنسرواتوار سلطنتی بروکسل به فراگیری نواختن ویلن، آهنگسازی و رهبری ارکستر پرداخت. او در سال ۱۳۱۸ همزمان با اشغال نظامی بلژیک توسط آلمان در زمان جنگ جهانی، به ایران بازگشت.

فعالیت هنری

پرویز محمود پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۱۸، به تدریس در هنرستان عالی موسیقی و آموزش آهنگسازی و رهبری ارکستر مشغول شد. در سال ۱۳۲۰ ارکستر هنرستان را احیا و رهبری آن را در دست گرفت. در سال ۱۳۲۲ به دلیل اختلافاتی که با علینقی وزیری (رئیس هنرستان) پیدا کرد، ار رهبری ارکستر هنرستان موسیقی انصراف داد و سرژ خوتسیف جایگزین او شد. پس از آن در سال ۱۳۲۳، پرویز محمود به دلیل علاقه‌ای که به ارکستر داشت، نوازندگان را در منزل پدرش گردهم آورد و ارکستری را تشکیل داد که به هیچ نهاد رسمی وابستگی نداشت. این ارکستر «ارکستر سمفونیک تهران» نام گرفت و کنسرت‌های این ارکستر به رهبری خود او در تهران برگزار شد. در بیشتر این برنامه‌ها، در کنار آثار موسیقی کلاسیک غربی، یک اثر از محمود نیز به اجرا درمی‌آمد که ملهم از موسیقی محلی ایران بوده‌است؛ مانند «فانتزی کُرد» (برای پیانو و ارکستر)، «سوییت مهرگان» و «کنسرتو ویلن» که با تکنوازی روبیک گریگوریان اجرا شد. با تغییر کابینه در سال ۱۳۲۵ پرویز محمود به ریاست هنرستان عالی موسیقی و ادارهٔ موسیقی کشور منصوب شد. تدریس و مدیریت هنرستان عالی موسیقی از ۱۳۲۵ تا ۱۳۲۸ خورشیدی به عهده او بود.

مهاجرت و سرنوشت آثار

پرویز محمود در سال ۱۳۲۸ به آمریکا مهاجرت کرد. چند سال بعد در دانشگاه ایندیانا به دریافت دکترای موسیقی نایل آمد. موضوع پایان‌نامه او «تئوری موسیقی ایرانی و ارتباط آن با روش غربی» (A Theory of Persian Music and Its Relation to Western Practice) است.

آثار ساخته شدهٔ محمود در ایران همچنان مفقود است. تنها اثر موجود از او یک «کنسرتینو برای ویلن و ارکستر» است که توسط پژمان اکبرزاده در کتابخانه دانشگاه ایندیانا پیدا شد و همان زمان برای ضبط به منوچهر صهبایی در سوییس ارسال شد. «کنسرتینو» کمی بعد با ارکستر فیلارمونیک پلوودیو در بلغارستان ضبط و منتشر شد. نخستین صفحه از دست‌نویس پارتیتور «کنسرتینو» نیز در جلد یکم کتاب «موسیقی‌دانان ایرانی» نوشته پژمان اکبرزاده چاپ شده‌است. غلامحسین قریب گرگانی، تکنواز کلارینت و از دوستان و همکاران نزدیک محمود نیز در نامه‌ای به پژمان اکبرزاده، دلیل مهاجرت پرویز محمود به آمریکا را «فقر واقعی هنر و به ویژه موسیقی سمفونیک در ایران» عنوان کرده‌است.

برچسب‌ها: دکتر پرویز محمود, فعالین در زمینه موسیقی, محمود محمود, عسگر گاریچی

بیوگرافی...